‘Zeg het met bloemen’ was jarenlang een bekende bloemistenkreet. Maar wie weet nu nog wat u voor boodschap overbrengt als u een vriend(in) of geliefde violieren, blauwe maagdenpalm, asters of margrieten geeft. O.K., de betekenis van rode rozen weten we nog wel, maar vroeger had iedere bloem zijn eigen betekenis. Die was vaak gerelateerd aan de kennis van ‘de klassieken’, de oude Griekse en Romeinse literatuur. Wie geen gymnasium-opleiding had, begreep de ‘taal der bloemen’ niet of nauwelijks. Dus werd het al gauw: ‘Bloemen houden van mensen’. Maar wij zeggen ‘Mensen houden van bloemen’, hoe meer en hoe mooier hoe liever. En welke planten bloeien nu jaar na jaar rijker dan vasteplanten?! Overdadig mooi, in alle denkbare kleuren, in eindeloos gevarieerde geuren en vormen, prachtig in perken, borders, bakken en als weldadige, uit eigen tuin geplukte bossen op de vaas. Heerlijk, oogstrelend, rijk en uitnodigend. Het hele jaar door een festival van kleurige bloemen: het kan met vasteplanten.
Van de letterlijk duizenden soorten vasteplanten bestaan werkelijk tienduizenden toevallig ontstane (dat gebeurt!) of zorgvuldig door noeste kwekersarbeid ‘gemaakte’ cultuurvormen (cultivars of rassen). Veel te veel om hier op te noemen. Vaste planten zijn kruidachtige (niet-verhoutende), meerjarige planten die óf het hele jaar door groen blijven óf in barre jaargetijden (bij ons ’s winters, maar in woestijnachtige gebieden vaak ’s zomers) bovengronds afsterven om te overleven. Ze vormen geen verhout geraamte, worden daardoor ieder jaar met nieuwe stengels even hoog, maar groeien vaak wel in de breedte uit. Polvormers breiden langzaam ringvormig uit, andere vormen uitlopers, sommige kunnen zelfs gaan woekeren. Vasteplanten vormen de blijvende ‘kruidlaag’ in de tuin die prachtig combineert met heesters en bomen. Heel natuurlijk dus en zonder dat ze veel zorg vragen.
Een paar heel verschillende voorbeelden
Pioenen of pioenrozen (Paeonia). Dit zijn geen rozen, maar veel van de weelderig, inderdaad roosachtig bloeiende vaste pioenen uit dit geslacht (er bestaan ook heester- en zelfs boompioenen) zijn zeer lang levende tuinplanten. Ze zijn genoemd naar Paioon, de geneesheer van de Griekse goden. Dodonaeus schrijft er in zijn beroemde Cruydtboeck over: ‘Die wortel aan den hals gehangen, geneest de vallende siekte’. Maar er is ook een legende over de nimf Peone die vanwege haar gedrag in een pioenroos werd veranderd. Roze pioenen betekenden vroeger: ‘mijn liefde beschermt je’; rode: ‘vertrouw alleen op mij’; witte: ‘zorg goed voor jezelf’. Pioenen groeien uit vlezige, knolvormige wortels die, eenmaal geplant, met rust gelaten willen worden. Er zijn enkel- en dubbelbloemige rassen in diverse groepen. Sommige worden al honderd jaar en langer gekweekt. In China worden al meer dan 1000 jaar vaste pioenen gekweekt. Ze zijn daar symbool voor vrouwelijke schoonheid en liefde. Met pioenen haalt u een wereld aan betekenis in de tuin. En schoonheid. Ook het blad is prachtig.
Ooievaarsbekken (Geranium) vormen een enorm vasteplantengeslacht van wel 300 soorten, genoemd naar de oude Griekse plantnaam geranion, wat ‘kraanvogeltje’ betekent. Ongetwijfeld vanwege de vorm van de vruchten die wel wat op de kop met snavel van een kraanvogel of ooievaar lijken. Het zijn magnifieke, sterke, zeer rijk bloeiende tuinplanten waarbij roze, lila en blauwe bloemkleuren overwegen. Veel soorten zaaien zichzelf ook uit. Geraniums wisselen in hoogte van 15 cm (de lilaroze G. cinereum ‘Ballerina’) tot wel 100 cm (de karmijnroze ‘Patricia’).
Salie (Salvia) is een geslacht van eenjarige, tweejarige en vasteplanten. De vasteplantsoorten bloeien allemaal lang en rijk met opstaande bloeiaren. Heel bekend zijn Salvia nemorosa-cultivars zoals ‘Ostfriesland’ en ‘Mainacht’ die in blauwviolette tinten bloeien. De violette bloemen van de muskaatsalie (S. sclarea) geuren enorm.
TIP
Let bij het maken van vasteplantencombinaties, behalve op groei-, blad- en bloemvormen ook op bladkleuren. Zorg voor een mooie afwisseling: spits en hoog naast breed en vol enz.
